― Salman Rushdie, The Satanic Verses
Nous sommes tous Charlie.
Na de eeuwwisseling is het uitgegroeid tot de vloek van deze tijd. Moorden in de naam van God of één van zijn zogezegde profeten. Men kan er niet om heen. Het moslimfundamentalisme is een snel woekerende kanker die we met alle middelen moeten bestrijden, maar die we helaas (nog) niet de baas kunnen.
Ik wil duidelijk zijn. Religie en gewelddadig fanatisme horen niet bij elkaar maar iedere religie draagt een kiem van fanatisme in zich. Religieus fanatisme en het moorden in de naam van God is van alle tijden. Ook het Christendom heeft er zich schuldig aan gemaakt. De geschiedenis bewijst dit. Denken we maar aan de inquisitie in de 16de eeuw. Maar dat is verleden tijd.
De Verlichting in de 18de eeuw en ook de Franse revolutie brachten ons de secularisering (=een proces waarbij sectoren van het maatschappelijk leven worden onttrokken aan het gezag van de kerk en het geloof) en de scheiding van kerk en staat: geen enkele levensbeschouwing of belangengroep heeft het recht op een monopolie over de manier waarop we onze maatschappij ordenen, politiek en gerechtelijk. In een democratische maatschappij moet er plaats zijn voor tegengestelde strekkingen en belangen.
In geen land ter wereld staat de scheiding tussen kerk en staat zo duidelijk in de grondwet dan in Frankrijk. Ook België is een seculiere staat en huldigt dit principe als een fundamenteel beginsel.
De moslimwereld heeft helaas nooit een periode van Verlichting gekend. Die wordt gezien als een van de pijlers van onze westerse beschaving. Ze wijzigde ons denken over de politiek, de wetenschap, de economie, de cultuur en de religie. Ze gaf voorrang aan de rede en ligt aan de basis van ons democratisch bestel. Maar in grote delen van de moslimwereld wordt nog steeds het principe gehuldigd dat kerk en staat moeten samen vallen. De maatschappij wordt ingericht volgens de regels en dogma’s van een religie. Anders of afwijkend denken is verboden. Vandaar dat het gewelddadig onderdrukken van de vrijheid van mening karakteristiek is voor zulke samenlevingen.
We moeten strijden tegen elke vorm van religieus en politiek-ideologisch fanatisme. Met alle middelen, zachte en harde, die onze democratie toelaat. De kostbare erfenis van de Verlichting mag nooit verloren gaan.
“What can you say to a man who tells you he prefers obeying God rather than men, and that as a result he's certain he'll go to heaven if he cuts your throat?”
― Voltaire (1694 – 1778), Philosophical Dictionary