Het samenleven van de gemeenschappen in dit land kan enkel nog met veel goede wil omschreven worden als een latrelatie. Met de sociale zekerheid als bindmiddel. Het hernieuwde enthousiasme over de Rode Duivels en een globale consensus over de monarchie buiten beschouwing gelaten, is er in dit land weinig dat nog wijst op enige unitaire cohesie.
Neen, de (taal)gemeenschappen weten steeds minder over elkaar. Doe voor uzelf eens een kleine check. Vraag u eens af hoeveel keer u dit jaar al om privéredenen naar de andere kant van de taalgrens getelefoneerd of ge-sms't hebt. Hoeveel van uw persoonlijke facebook contacten zitten ten zuiden van de taalgrens? Hebt u dit jaar al naar een programma op La Une of RTL-TVI gekeken? Mise au point of Controverse, bijvoorbeeld, zeggen de meeste Vlamingen niets. En het omgekeerde is ook waar. In dit land kijken de taalgroepen nauwelijks naar de programma’s van elkaar. Het is trouwens interessant, maar niet echt relevant voor deze redenering, om vast te stellen dat in Wallonië de Franse zenders een marktaandeel van 45% hebben.
Het is gevoelsmatig, maar ik zie 21 juli eerder als de ‘rouwdag waarop men wit draagt’ van een elite die treurt om het verdwijnen van ‘la Belgique de papa’ en stiekem droomt van haar ‘retour’. Een elite die ook geschokt reageert wanneer op het Feest van de Vlaamse Gemeenschap de Vlaamse Leeuw gezongen wordt. En die zich vandaag troost met het bestaan van communautaire grendels en grondwettelijke mechanismen zoals belangenconflicten of alarmbelprocedures. Want daarmee wordt de meerderheid in dit land netjes in het gareel gehouden.
Zie ik dan geen enkele aanleiding om op 21 juli eens het glas te heffen? Als er één is, dan wel omdat dit land destijds mee aan de wieg stond van de NAVO en van wat is uitgegroeid tot de EU. Beide constructies zijn weliswaar verre van perfect. Zeker wat de EU betreft, worden we dagelijks geconfronteerd met haar onvolkomenheden en haar democratisch deficit. Zodanig zelfs dat sommigen onterecht vergeten dat deze organisaties ons steeds veiligheid en voorspoed gebracht hebben.
Het is trouwens dankzij de EU dat dit land (gelukkig) gedwongen wordt om een aantal sociaaleconomische ‘verbouwingen’ in de steigers te zetten. Hiertoe liggen de kaarten tijdens deze legislatuur goed. Want de socialisten, als sterkste behoudsgezinde politieke kracht, zitten niet in de federale regering. Maar het wil maar niet echt vlotten. Omwille van het geruzie over de bouwplannen. Discussies die steevast verzanden in ideologisch gepalaver, al dan niet overgoten met een communautaire saus. Ook al geven instanties zoals OESO, IMF, de Europese Commissie en de Nationale Bank de weg aan hoe het moet of kan, het schiet niet op. In deze federale regering botsen de krachten van de verandering immers voortdurend met die van de continuïteit. Waarbij ik continuïteit definieer als het verderzetten van het beleid van de vorige regering met een paar andere accenten.
Maar het afbouwen van de staatschuld, terugdringen van het overheidsbeslag, verminderen en verschuiven van de belastingdruk en het verbeteren van onze internationale concurrentiepositie vragen zo veel meer dan de kracht van de continuïteit. Om maar te zwijgen over de modernisering van de NMBS, de nationale augiasstal bij uitstek.
En er is nog zo veel meer. Kijk naar Justitie waar IT en informatisering nauwelijks hun intrede gedaan hebben en waar men nog steeds werkt zoals 50 jaar geleden. Of de wet-Major die ons stilaan meer kwaad dan goed doet maar die de federale regering amechtig bij Europa blijft verdedigen in plaats van haar grondig te herzien. Met vakbonden die zich ontwikkeld hebben als de sterkste blokkerende kracht in dit land. Voor hen lijkt niet de toekomst maar enkel het heden te tellen. Minimale of gegarandeerde dienstverlening? De burger in dit land heeft er recht op, maar ik vrees dat de kracht van de verandering in dit geval die van een tornado zal moeten zijn. En ik stop deze opsomming want volledig zijn is hier niet de bedoeling en wellicht ook niet mogelijk.
Ben ik te pessimistisch, te ongeduldig of gewoon ontgoocheld? Van alles een beetje. Want indien de defensieve kracht van de continuïteit het blijft winnen op de kracht van de verandering, zal dit land er alleen maar op achteruit gaan. De ‘verbouwingen’ zullen niet meer zijn dan wat gerommel in de marge. Deze federale coalitie riskeert om in de geschiedenis geboekstaafd te worden als die van de gemiste kansen. Tenzij ze daadkrachtig optreedt en de veranderingen doordrukt om de toekomst van de jonge generaties veilig te stellen.
Op 21 juli het glas heffen? Neen, dat stel ik zeker nog maar eens met één jaar uit.